Znamię, inaczej znamię melanocytowe to zmiana nabyta po urodzeniu.
W zależności od warstwy skóry, w której nagromadzone są tzw. komórki znamienia wyróżniamy: znamiona łączące (komórki znamienia na pograniczu naskórka i skóry), znamiona śródskórne (komórki znamienia w skórze) i znamiona złożone (komórki znamienia w naskórku i skórze).
Znamiona łączące – obecne często na dłoniach i stopach, jednolite, okrągłe, o równych brzegach.
Znamiona śródskórne – obecne często na twarzy, wyniosłe, w kolorze skóry niezmienionej.
Znamiona złożone – wyniosłe, owalne lub okrągłe, kolor zależy od pigmentacji skóry , mogą być bardzo ciemne.
Bardzo rzadko są punktem wyjścia nowotworu.
Znamię melanocytowe wrodzone (ZMW) – obecne przy urodzeniu, zwykle małe i pojedyncze, często z wyrastającymi włosami. Dzielone są w zależności od rozmiaru (u dorosłego) na: małe <1,5cm, pośrednie 1,5-19,9cm, olbrzymie >20cm. Mają potencjał do rozwoju czerniaka, ale jest on niski poza olbrzymimi znamionami melanocytowymi wrodzonymi.
Ryzyko rozwoju czerniaka w małym ZMW w skali życia jest 0-5%, jednak wg. literatury jest ekstremalnie rzadkie.
Ryzyko rozwoju czerniaka w olbrzymim ZMW w skali życia jest 0-42%. Kumulujące się ryzyko 5-letnie jest 2-4,5%. Ryzyko wystąpienia czerniaka na bazie ZWM zwiększa się gdy: średnica zmiany >20cm, młodszy pacjent (3-5rż), liczne ZMW (co najmniej 3). Większość czerniaków na bazie ZMW olbrzymiego rozwija się we wczesnym dzieciństwie. Dlatego ZMW usuwa się we wczesnym dzieciństwie.
Znamię błękitne – znamię w kolorze niebieskawym (szaro-niebieskim), zwykle pojedyncze, o równych brzegach. Barwa wynika z nagromadzenia tzw. komórek znamienia w głębokich warstwach skóry. Nie wymagają usunięcia poza dwoma sytuacjami 1. Nastąpiła zmiana w ich wyglądzie, 2. Pacjent prosi o usunięcie ze względów estetycznych. Wymagają wycięcia z warstwą tkanki podskórnej. Są zwykle łagodne, chociaż w literaturze opisuje się, ze mogą być złośliwe.
Znamię halo – część środkowa jest silniej wybarwiona niż część zewnętrzna znamienia. Częste, czasem liczne, głównie nabyte. Mogą zanikać z pozostawieniem jaśniejszego obszaru skóry. Postępowanie jest wyczekujące (z unikaniem nasłonecznienia). Wymagają wycięcia w dwóch sytuacjach: 1. Nastapiła zmiana w ich wyglądzie (tzw. cechy atypowe), 2. Względy estetyczne.
Znamię Spitz – częste u dzieci i młodych dorosłych, nabyte. Dobrze odgraniczone, wyniosłe, o charakterystycznym czerwonym ew. ciemnobrązowym kolorze. Są znamionami złożonymi, ale mają cechy histologiczne (mikroskopowe), które utrudniają ich odróżnienie od czerniaka. Wymagają doszczętnego wycięcia, tzn. z mikroskopowym potwierdzeniem braku komórek znamienia na obrzeżu wycięcia.
Znamię dysplastyczne (atypowe) – to znamię melanocytowe o tzw. atypowych cechach klinicznych: 1. Asymetrii, 2. Nieregularności brzegów, 3. Nierównomiernym wybarwieniu, 4. Średnicy > 6mm.
Obecność dużej liczby znamion atypowych zwiększa ryzyko wystąpienia czerniaka.
Obecność dużej liczby znamion atypowych i występowanie czerniaka w rodzinie znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia czerniaka i powinni być objęci corocznym badaniem dermatologicznym, najlepiej z dokumentacja fotograficzną. W momencie stwierdzenia zmiany w jego obrazie klinicznym konieczna jest tzw. biopsja wycinająca, tzn. polegająca na usunięciu całej zmiany i ocenie w badaniu mikroskopowym. Wynik badania może wykazać czerniaka.
Plama soczewicowata – zmiany w obszarach narażonych na słońce (twarz, odsłonięcte części rąk), ze zwiększoną pigmentacją, nawet do 2cm, ich liczba zwiększa się z wiekiem. Leczenie nie jest wymagane. Wskazana jest biopsja, gdy zmiana zaczyna mieć nierówne brzegi, miejscowe nagromadzenie barwnika lub miejscowe zgrubienie. Leczenie typowej plamy soczewicowatej może być niechirurgiczne.